Το λειτουργικό σύστημα Solaris

Εισαγωγή

To Solaris είναι ένα λειτουργικό σύστημα Unix που αρχικά αναπτύχθηκε από τη Sun Microsystems και αντικατέστησε το προηγούμενο λειτουργικό τους το Sun OS στα 1993. Μετά την εξαγορά της Sun από την Oracle Corporation στα 2010, η τελευταία απέκτησε το λειτουργικό, το οποίο πλέον μετονομάσθηκε σε Oracle Solaris. To Solaris είναι γνωστό για τις δυνατότητες κλιμάκωσης (scalability), ειδικά για συστήματα SPARC, και επειδή έχει ορισμένες ειδικές δυνατότητες όπως το Dtrace, το ZFS και το Slider. Υποστηρίζει τις αρχιτεκτονικές SPARC, τους διακομιστές και σταθμούς εργασίας x86, από διάφορους κατασκευαστές, προσπαθεί δε να μπει και σε άλλες πλατφόρμες. Είναι συμβατό με τις προδιαγραφές Single Unix Specification. Σαν μοντέλο, αποτελεί μίξη ανοικτού και κλειστού κώδικα.

Ιστορικά, το Solaris αναπτύχθηκε σαν ιδιοταγές λογισμικό. Τον Ιούνιο του 2005 η Sun Microsystems διέθεσε μεγάλο μέρος του κώδικα κάτω από την άδεια CDDL, ξεκινώντας το σχέδιο OpenSolaris. Με το OpenSolaris, η Sun στόχευε στο να δημιουργήσει μια κοινότητα χρηστών γύρω από το λογισμικό. Μετά την απόκτηση της εταιρίας από την Oracle, τον Ιανουάριο 2010, η Oracle αποφάσισε να σταματήσει την ανάπτυξη του σχεδίου και την διανομή OpenSolaris, αλλά και το ανάλογο μοντέλο ανάπτυξης. Δέκα μέρες πριν, η είδηση διέρρευσε στους υπαλλήλους και ο Garrett D’Amore ανακοίνωσε το σχέδιο illumos. Αυτό θα ήταν ένα fork του πυρήνα Solaris, σε ένα λειτουργικό εναλλακτικό του Oracle Solaris.

Τον Αύγουστο 2010, η Oracle σταμάτησε να παρέχει δημόσιες αναβαθμίσεις και τον πηγαίο κώδικα του πυρήνα Solaris, γυρνώντας πλέον το Solaris 11 σε ένα ιδιοταγές λειτουργικό σύστημα. Παρόλα αυτά, το Oracle Technology Network (OTN) και οι συνεργάτες της στην βιομηχανία λογισμικού μπορούσαν να είχαν πρόσβαση στην ανάπτυξη του πηγαίου κώδικα. Ο πηγαίος κώδικας για τα ανοικτού τύπου μέρη του λειτουργικού είναι διαθέσιμος προς κατέβασμα από την Oracle.

Σύντομη ιστορία του λειτουργικού συστήματος

Στα 1987 η AT&T Corporation και η Sun ανακοίνωσαν πως συνεργάζονται σε ένα σχέδιο για να ενοποιήσουν τις περισσότερες εκδόσεις Unix της εποχής, το BSD, το System V και το Xenix.
Αυτό το σχέδιο είχε σαν αποτέλεσμα το Unix System V Release 4 (SVR4). Τον Σεπτέμβριο 1991 η Sun ανακοίνωσε πως θα αντικαθιστούσε το υπάρχον SunOS 4 (βασισμένο σε BSD), με ένα άλλο λειτουργικό βασισμένο σε SVR4. Αυτό αναμενόταν να ήταν το SunOS 5, αλλά με ένα νέο όνομα για marketing, το Solaris 2. Παρόλο που ορισμένες μικρο εκδόσεις του SunOS 4.1.x ονομάστηκαν Solaris 1 από τη Sun, η ονομασία Solaris χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για να αναφέρεται στις εκδόσεις του SVR4 (SunOS 5) και μετέπειτα.

Ο ανακαθορισμός της νέας αυτής ονομασίας ή μάρκας, επηρέασε όχι μόνο το SunOS, αλλά και το γραφικό περιβάλλον OpenWindows, το Open Network Computing (ONC) και την λειτουργικότητά τους. Η minor version του SunOS μπήκε μέσα στον αριθμό έκδοσης του Solaris, για παράδειγμα, το Solaris 2.4 πήρε από το SunOS 5.4. Μετά την έκδοση Solaris 2.6 η Sun έδιωξε το “2” από την αρίθμηση, και έτσι το Solaris 7 πήρε από το SunOS 5.7, και η τελευταία έκδοση του SunOS 5.11 φορμάρισε τον πυρήνα του Solaris 11.2.

Υποστηριζόμενες αρχιτεκτονικές

To Solaris χρησιμοποιεί μια κοινή βάση κώδικα για τις πλατφόρμες που υποστηρίζει, τις SPARC και τις x86 – x86-64. Έχει μια καλή φήμη πάνω στην συμμετρική πολυεπεξεργασία και υποστηρίζει μεγάλο αριθμό επεξεργαστών. Αυτό ιστορικά δένει με την αρχιτεκτονική SPARC της Sun και περιλαμβάνει υποστήριξη για τις 64bit εφαρμογές σε SPARC, από την έκδοση Solaris 7. Μαζί με αυτές, διατέθηκε στην αγορά και ως ολοκληρωμένο πακέτο. Υποστήριξε τις αρχιτεκτονικές x86 από την έκδοση Solaris 2.1 και τις 64bit x86 εφαρμογές από την έκδοση Solaris 10, επιτρέποντας έτσι στη Sun να ηγηθεί στην αγορά 64bit επεξεργαστών, βασισμένων στην αρχιτεκτονική x86-64.

Η Sun έκανε σκληρό marketing στο Solaris για να χρησιμοποιείται πρωτίστως με τους δικούς της διακομιστές και σταθμούς εργασίας, βασισμένους σε AMD Opteron και Intel Xeon επεξεργαστές, τόσο, όσο και σε μηχανές που έφτιαχναν οι Dell, HP και IBM. Στα 2009, οι παραπάνω κατασκευαστές υποστήριζαν το λειτουργικό, καθώς και η Fujitsu. Τον Ιούλιο του 2010, οι Dell και HP είπαν πως θα μεταπωλούν το Oracle Solaris, το Oracle Enterprise Linux και το Oracle VM και στις δικές τους πλατφόρμες.

Άλλες πλατφόρμες για το λειτουργικό

Το Solaris 2.5.1 περιλάμβανε υποστήριξη για τον PowerPC, αλλά το port εγκαταλείφθηκε πριν από την έκδοση Solaris 2.6. Τον Ιανουάριο του 2006 μια κοινότητα προγραμματιστών στο Blastwave, ξεκίνησε μια εργασία στο port που θα ονομαζόταν Polaris. Τον Οκτώβριο 2006 το σχέδιο της κοινότητας του OpenSolaris βασίστηκε στις προσπάθειες του Blastwave, και της ομάδας των εργαστηρίων της Sun, το σχέδιο ονομάστηκε Project Palstar. Αυτό, επανέφερε μέρη από το Solaris 2.5.1 μέσα στο OpenSolaris, ανακοινώνοντας και την δημοσίευση του πηγαίου κώδικα.

Ένα port του Solaris ανακοινώθηκε για την πλατφόρμα Itanium, αλλά δεν βγήκε ποτέ παραέξω.
Τον Νοέμβριο του 2007, η IBM και η Sun συνεργάστηκαν μαζί με άλλους, και παρουσίασαν ένα demo του OpenSolaris για το System z, ένα mainframe, κάτω απο z/VM. Αυτό ονομάστηκε Sirius, σαν αφιέρωση στους Αυστραλούς προγραμματιστές, (το Sirius ήταν ένα πλοίο που στα 1786 έπλευσε με ένα στόλο προς την Αυστραλία). Τον Οκτώβριο του 2008, ένα πρωτότυπο του Sirius έγινε διαθέσιμο, και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η IBM το χρησιμοποίησε στα συστήματα z με τους επεξεργαστές IFL.

To Solaris υποστηρίζει επίσης την πλατφόρμα Linux ABI, που του επιτρέπει να τρέχει linux binaries σε συστήματα x86. Αυτή η δυνατότητα ονομάστηκε Solaris Containers for Linux Applications, ή SCLA, και ήρθε στο Solaris 10.

Εγκατάσταση και επιλογές χρήσης

Το Solaris μπορεί να εγκατασταθεί από διάφορες πηγές και πακέτα λογισμικού, που ποικίλλουν από μια μινιμαλιστική εγκατάσταση μέσω δικτύου, έως μια ολοκληρωμένη εγκατάσταση. Επιπρόσθετο λογισμικό περιλαμβάνει τον Apache, την MySQL, και άλλα. Μπορεί ακόμα να εγκατασταθεί από το sunfreeware και OpenCSW. Εγκατάσταση γίνεται από φυσικά μέσα ή από δίκτυο για χρήση σε εξυπηρετητές ή σε desktop.

Περιβάλλοντα επιφανείας

Οι πρώτες εκδόσεις του Solaris χρησιμοποιούσαν τα OpenWindows σαν το εξ’ αρχής περιβάλλον εργασίας. Από τις εκδόσεις 2.0 έως 2.2 τα OpenWindows υποστήριζαν τα NeWS και τις εφαρμογές Χ, είχαν μάλιστα προς τα πίσω συμβατότητα για τις εφαρμογές SunView (από το παλιότερο περιβάλλον επιφανείας της Sun). Tα NeWS επέτρεπαν τη δημιουργία εφαρμογών σε PostScript, μια κοινή γλώσσα εκτύπωσης που δημιουργήθηκε στα 1982. Το σύστημα X Window ήρθε μέσα από το σχέδιο του MIT “Athena” (1984) και επέτρεπε σε εμφανιζόμενες εφαρμογές να αποσυνδέονται από το μηχάνημα στο το οποίο έτρεχαν, και βρισκόταν σε μια δικτυακή σύνδεση. Η σουίτα της Sun “SunView” έγινε στη συνέχεια port στα Χ.

Η Sun αργότερα σταμάτησε την υποστήριξη για παλιές εφαρμογές SunView, και τα NeWS με τα OpenWindows 3.3, που ερχόντουσαν μαζί με το Solaris 2.3, και το γύρισε στα X11R5 με την υποστήριξη display postscript. Το γραφικό look and feel ήταν βασισμένο στο OpenLook.
Tα OpenWindows 3.6.2 ήρθαν στην τελευταία τους έκδοση με το Solaris 8. Oι εφαρμογές του OpenLook διαχειριστή παραθύρων σταμάτησαν να υποστηρίζονται στο Solaris 9, αλλά οι βιβλιοθήκες υποστήριξης συνέχισαν να υπάρχουν, προσφέροντας την προς τα πίσω συμβατότητα με τις τότε εφαρμογές. Ο διαχειριστής παραθύρων OpenLook Virtual Window Manager (olvwm), μπορεί και σήμερα να γίνει download από τα sunfreeware και δουλεύει σε εκδόσεις έως το Solaris 10.

H Sun και οι μεταπωλητές Unix δημιούργησαν στη συνέχεια μια συμμαχία στη βιομηχανία λογισμικού για να παράξουν τα standards στα Unix desktops. Σαν μέλος του COSE (Common Open Software Environment), η Sun βοήθησε στην ανάπτυξη του CDE (Common Desktop Environment), σαν προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα κοινό Unix περιβάλλον γραφείου. Κάθε μεταπωλητής ανέλαβε διαφορετικά μέρη, η HP ανέλαβε τον διαχειριστή παραθύρων, η IBM έδωσε τον διαχειριστή αρχείων, και η Sun ανέπτυξε τις ευκολίες για e-mail και ημερολόγιο, όσο και την υποστήριξη για drug n’ drop (Tool Talk). Αυτό το νέο περιβάλλον γραφείου ήταν βασισμένο στο look and feel του Motif, και το Open Look θεωρήθηκε πεπαλαιωμένο. Το CDE πλέον ενοποίησε τα Unix desktops ανάμεσα σε πολλούς Open System μεταπωλητές. Ήταν διαθέσιμο σαν ένα ξεχωριστό πρόσθετο για το Solaris 2.4 και 2.5 και συμπεριλήφθηκε στις εκδόσεις του λειτουργικού από την 2.6 μέχρι την 10.

Η Sun στη συνέχεια έβγαλε μια προέκδοση με το ανοικτού κώδικα desktop GNOME 1.4 βασισμένο στην εργαλειοθήκη GTK+ στο Solaris 8. To Solaris 9 παρουσιάστηκε με το GNOME 2.0 ως εναλλακτικό στο CDE. To Solaris 10 περιελάμβανε το Java Desktop System (JDS), σαν ένα κύριο συστατικό. Το JDS δεν συμπεριλήφθηκε στο Solaris 11, το οποίο ερχόταν με μια έκδοση του GNOME. Οι εφαρμογές CDE δεν υπάρχουν πλέον στο Solaris 11 αλλά υπάρχουν οι βιβλιοθήκες για να κρατούν προς τα πίσω συμβατότητα. Τα περιβάλλοντα ανοικτού κώδικα KDE και XFCE, αλλά και άλλοι διαχειριστές παραθύρων μπορούν να μεταγλωττιστούν και να τρέξουν στις τελευταίες εκδόσεις του Solaris. H Sun είχε επενδύσει σε ένα νέο περιβάλλον επιφανείας που ονομαζόταν Project Looking Glass απο το 2003. Το σχέδιο όμως είναι ανενεργό από το 2006 και μετά.

Άδειες

Από τα 2005 έως τα 2010, όταν το Solaris αναπτύσσονταν ακόμα από τη Sun, o πηγαίος κώδικας, με μερικές εξαιρέσεις, εκδιδόταν κάτω από την άδεια CDDL (Common Development and Distribution License), κάτω απο το σχέδιο OpenSolaris. Όταν η Sun αγοράστηκε από την Oracle στα 2010, το σχέδιο για το ανοικτό Solaris σταμάτησε, καθώς η βάση προγραμματιστών δυσαρεστήθηκε με τις πολιτικές της εταιρίας στο project. Τον Μάρτιο του 2010, το προηγουμένως ελεύθερα διαθέσιμο Solaris 10, μπήκε κάτω από περιοριστική άδεια που έθετε όρια στην μεταβολή και την διανομή του λειτουργικού. Η νέα άδεια έδινε στον χρήστη τη δυνατότητα να κατεβάσει το λειτουργικό ελεύθερα χωρίς να το αγοράσει, διαμέσου του Oracle Technology Network και στη συνέχεια να το χρησιμοποιήσει για μια trial περίοδο 90 ημερών. Μετά, όταν τελείωνε η trial, θα έπρεπε να υπογράψει συμβόλαιο υποστήριξης με την Oracle για να μπορεί να συνεχίσει να το χρησιμοποιεί.

Με την έκδοση του Solaris 11, οι όροι της άδειας άλλαξαν πάλι. Οι άδειες τώρα επέτρεπαν το κατέβασμα του Solaris 10 και Solaris 11 δωρεάν, από την Oracle, και την χρήση χωρίς το αναγκαίο συμβόλαιο υποστήριξης, αλλά η άδεια εκφράζει πως επιτρέπει στον χρήστη την χρήση του λειτουργικού σαν περιβάλλον ανάπτυξης και απαγορεύει την εμπορική χρήση σε περιβάλλον παραγωγής. Υπάρχει αβεβαιότητα το τι συμβαίνει στο θέμα χρήσης στο σπίτι, για χομπίστα και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η Oracle δεν ξεκαθάρισε την θέση της για home χρήση. Όταν το Solaris χρησιμοποιείται χωρίς συμβόλαιο υποστήριξης, μπορεί να αναβαθμίζεται σε ετήσια βάση στην κάθε νέα του point release, αλλά ένα συμβόλαιο υποστήριξης χρειάζεται για να παίρνει κάποιος τις αποσφαλματώσεις και τις αναβαθμίσεις σε μηνιαία βάση.

Η ιστορία των εκδόσεων

Το κεφάλαιο ιστορία των εκδόσεων είναι φυσικά πολύ μεγάλο και δεν θα αναπτυχθεί στο άρθρο. Αν κάποιος θέλει να ψάξει περισσότερο μπορεί να ασχοληθεί και να διαβάσει στον σύνδεσμο: wikipedia.org/wiki/Solaris.

Δημοφιλία του λειτουργικού

Το Solaris βρίσκεται στην θέση 92 (από 100) στο Distrowatch και έχει 164 επισκέψεις ενδιαφέροντος την ημέρα στην παρούσα φάση.

Η development release

H βάση κώδικα που βρίσκεται κάτω από το Solaris είναι σε συνεχή ανάπτυξη από την έναρξη των εργασιών στα 1980, τότε που βγήκε η έκδοση Solaris 2.0. Κάθε έκδοση, όπως το Solaris 10, είναι βασισμένη σε ένα snapshot της ανάπτυξης αυτής της βάσης του κώδικα. Παίρνεται λοιπόν μια “φωτογραφία” πριν την κάθε έκδοση και το σχέδιο συνεχίζει την πορεία του προς επόμενες εκδόσεις. Οι αναβαθμίσεις πάνω στο σχέδιο δημιουργούνται καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου, μέχρι να βγει η κάθε επόμενη έκδοση. Η κωδική ονομασία Nevada είχε χρησιμοποιηθεί στην ανάπτυξη του Solaris απο τη Sun, στην έκδοση 10, στα 2005. Αυτή, είχε την βάση κώδικα που ξέραμε σαν OpenSolaris.

Στα 2003, κάτω από το πρόγραμμα Software Express for Solaris, μια binary release βασισμένη στην current development basis έγινε διαθέσιμη για μηνιαίο κατέβασμα. Αυτό επέτρεπε στον καθένα να κατεβάζει το λειτουργικό και να το δοκιμάζει στην σταθερότητά του και τις νέες του δυνατότητες. Μια αλλαγή σε αυτό το μοντέλο, με την προσθήκη της υποστήριξης, είχε οδηγήσει στο Solaris Express Developer Edition (SXDE).
Στα 2007, η Sun είχε ανακοινώσει το σχέδιο Indiana με μερικούς στόχους, όπως το να διαθέτει τον πηγαίο κώδικα για τα binaries με την διανομή του OpenSolaris και η όλη φάση αντικατέστησε το σχέδιο SXDE. Η πρώτη ανακοίνωση αυτής της διανομής του OpenSolaris ήταν η 2008.05.
Το Solaris Express Community Edition (SXCE) στόχευε πλέον τους προγραμματιστές ανάπτυξης λογισμικού. Αναβαθμιζόταν κάθε δύο εβδομάδες, μέχρι που το σχέδιο σταμάτησε τον Ιανουάριο του 2010, με μια προτροπή προς τους χρήστες να μετακινηθούν στην διανομή του OpenSolaris. Παρόλο που η άδεια κατεβάσματος ξεκαθαρίζει πως προοριζόταν για προσωπική χρήση και για εκπαίδευση, η φόρμα της άδειας παρουσιάζεται κατά την διάρκεια της εγκατάστασης ή όταν προσπαθεί κάποιος να προσθέσει και άλλους χρήστες στο σύστημα και υπενθυμίζει τον περιορισμό για εμπορικής φύσης χρήση.

Οι εκδόσεις SXCE σταμάτησαν με την build 130 και οι εκδόσεις του OpenSolaris τερματίστηκαν στην build 134, μερικές εβδομάδες αργότερα. Η τότε έκδοση του OpenSolaris με αυτή την Build, είχε προγραμματιστεί για τον Μάρτιο 2010, αλλά δεν κυκλοφόρησε ποτέ ολοκληρωμένα παρότι τα πακέτα της έγιναν διαθέσιμα μέσω του αποθετηρίου. Η Oracle μετονόμασε την binary διανομή σε Solaris 11 Express, άλλαξε τους όρους άδειας και εξέδωσε την build 151.a σαν 2011.11 τον Νοέμβριο του 2010.

H επίσημη σελίδα του Solaris.